Przyjęcie jakiegokolwiek preparatu o działaniu leczniczym powinno być poprzedzone zasięgnięciem informacji na jego temat. Co istotne, chodzi nie tylko o sposób dawkowania i rodzaj ewentualnych skutków ubocznych, ale również o mechanizm działania leku. Sprawdź, jak pod tym względem dzielą się często kupowane w aptece produkty, jakimi są leki przeciwkaszlowe [1].
Podział leków przeciwkaszlowych. Co to znaczy, że lek działa obwodowo?
Kaszel jest automatycznym, odruchowym działaniem, które ma na celu oczyszczenie / udrożnienie dróg oddechowych. Choć czynność ta wydaje się być bardzo prosta, w istocie jest dość skomplikowanym procesem. Powoduje ją podrażnienie zakończeń nerwowych w obrębie dróg oddechowych. Powstaje wówczas impuls nerwowy, który biegnie do ośrodka kaszlu w mózgu. Z niego z kolei kierowany jest sygnał do mięśni oddechowych i oskrzeli, które w odpowiedzi się kurczą. Wtedy właśnie zaczynamy kaszleć.
Mechanizm działania leku przeciwkaszlowego zależy od tego, na które z wymienionych struktur wpływa on po wniknięciu do organizmu. Wymienia się zatem:
- leki o działaniu ośrodkowym, które hamują aktywność ośrodka kaszlu w mózgu (np. dekstrometorfan czy kodeina),
- leki o działaniu obwodowym, które hamują przewodzenie bodźców do ośrodka oddechowego; działają w obrębie dróg oddechowych (np. lewodropropizyna).
Warto również wiedzieć, że preparaty o działaniu ośrodkowym dodatkowo dzieli się na opioidowe (działające również na receptory bólu) oraz nieopiodowe.
Czym różnią się leki o działaniu ośrodkowym i obwodowym?
W tabletkach przeciwkaszlowych dostępnych na rynku znajdują się najczęściej leki z grupy opioidów, czyli np. wspomniana już kodeina czy dekstrometorfan. Jak w przypadku każdego leku, stosowanie ich w objawowym leczeniu suchego kaszlu wiąże się z możliwością wystąpienia działań niepożądanych. Do najczęściej odnotowywanych dolegliwości należą nudności i wymioty, zaparcia, zawroty głowy, nadmierne uspokojenie i senność. Ze względu na te dwie ostatnie reakcje nie należy po spożyciu kodeiny i dekstrometorfanu prowadzić pojazdów mechanicznych. Co również warto wiedzieć, nadużywanie tych substancji wiąże się z ryzykiem psychicznego i fizycznego uzależnienia. Możliwe jest ponadto wystąpienie objawów odstawiennych po nagłym przerwaniu przyjmowania tych leków. Podawanie opioidów jest przeciwwskazane u dzieci poniżej 12 roku życia [2].
Leki o działaniu obwodowym nie wpływają na struktury w mózgu, działają w obrębie dróg oddechowych. Ich zażywanie również obarczone jest ryzykiem działań niepożądanych, jednak jest ono niewielkie. Opierając się na szacunkowych danych co do liczby pacjentów, którzy stosowali lewodropropizynę (wynikających z ilości sprzedanych opakowań) oraz biorąc pod uwagę liczbę spontanicznych zgłoszeń działań niepożądanych, można wyliczyć, że częstość występowania działań niepożądanych leku jest niższa niż 1:500 000. Odnotowano m. in. dolegliwości takie jak: pokrzywka, rumień, osutka, świąd, obrzęk naczynioruchowy, reakcje skórne [3]. Lewodropropizynę można stosować już u dzieci powyżej drugiego roku życia [4].
Ziołowe leki przeciwkaszlowe – czy warto po nie sięgać?
Pacjenci męczący się z suchym kaszlem mogą sięgnąć również po ziołowe leki przeciwkaszlowe, których działanie polega na osłanianiu błony śluzowej dróg oddechowych oraz jej nawilżaniu. Tego typu preparaty są bardzo bezpieczne, ale – w porównaniu do uprzednio omówionych leków, cechują się dość niską skutecznością.
[1] Przed użyciem każdego leku zapoznaj się z treścią ulotki dołączonej do opakowania bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu. Artykuł nie służy konsultacji i nie jest substytutem konsultacji z profesjonalistą.
[2] Zanasi A, Lanata L, Fontana G, Saibene F, Dicpinigaitis P, De Blasio F. Levodropropizine for treating cough in adult and children: a meta-analysis of published studies. Multidiscip Respir Med. 2015 May 31;10(1):19. doi: 10.1186/s40248-015-0014-3. PMID: 26097707; PMCID: PMC4472410.
[3] Charakterystyka Produktu Leczniczego Solvetusan, 60 mg, tabletki. 4.8 Działania niepożądane
[4] Charakterystyka Produktu Leczniczego Solvetusan, 60 mg/10 ml, syrop. 4.2 Dawkowanie i sposób podawania
Copyright 